LS1c dotarły do mnie w dziewięciu pudełkach, spięte razem na jednej palecie. Montaż, podobnie jak w przypadku mebli Ikea, należy do właściciela (lub recenzenta). Proces był dość prosty, choć nieco czasochłonny – dodatkowa para rąk z pewnością by się przydała. Trzeba też było dopilnować, by numer seryjny "aktywnej nogi" z elektroniką zgadzał się z numerem obudowy, ponieważ „każda kolumna jest indywidualnie mierzona i strojona podczas produkcji, a unikalna krzywa korekcji dla danej kolumny jest zapisywana w pamięci DSP odpowiadającej jej elektroniki.”

Taki poziom precyzji – indywidualne dopasowanie wzmacniacza do przetworników, strojenie kolumn do założonych parametrów z uwzględnieniem tolerancji produkcyjnych, oraz pełna kontrola sygnału od początku do końca – to właśnie esencja koncepcji LS1c. Ale jak mówi przysłowie: dowodem w pudding jest jego smak. W tym przypadku – odsłuch.

Testowany egzemplarz wykończony był w opcjonalnej wersji z białego syntetycznego kamienia HIMACS – eleganckiej i nowoczesnej, choć dostępne są również inne warianty, m.in. lakier fortepianowy czarny oraz fornir bambusowy w wersji karmelowej lub naturalnej. Wersja standardowa z frontem z bambusa łagodzi nieco industrialny wygląd, ale w kwestii estetyki obowiązuje zasada: do wyboru, do koloru.

Poświęciłem sporo czasu na dokładne ustawienie LS1c po stronie B-Side w pokoju odsłuchowym i finalnie preferowałem ustawienie z lekkim skrętem – około 30° zamiast 45° – co lepiej otwierało scenę i wypełniało przestrzeń dźwiękiem. Mówię „około”, bo komfortowa kanapa na B-Side pozwalała na łatwe przesuwanie się bliżej lub dalej od kolumn, co dawało możliwość dostrojenia prezentacji do własnych preferencji: więcej skupienia lub więcej powietrza. Osobiście wolę większe nasycenie, skalę i odrobinę dramatyzmu, zamiast precyzyjnego punktu – co można łatwo uzyskać, modyfikując kąt skrętu kolumn lub korzystając z ustawień DSP typu Shelf. 

Warto dodać, że ustawienie z kątem 45° może być przydatne w mniejszych pomieszczeniach, gdzie odległość między kolumnami a bocznymi ścianami jest ograniczona.

Z instrukcji LS1c:

„Wczesne odbicia również wprowadzają zniekształcenia fazowe w początkowym dźwięku, jeśli ściany są zbyt blisko. Psychoakustyka wskazuje, że ten efekt jest istotny aż do 250 Hz. Jedna długość fali dla tonu 250 Hz trwa 4 ms, więc jest to zakres czasowy, który powinien być wolny od odbić. W tym czasie dźwięk pokonuje ok. 1,4 m. Zatem zasada mówi, że odległość od bocznych ścian powinna wynosić co najmniej 80 cm (1,5 m to ideał). Dzięki szerokiemu frontowi LS1, odległość od tylnej ściany nie ma aż takiego znaczenia. To czyni LS1 wyjątkowymi – można je ustawić bardzo blisko ściany bez obawy o podkolorowanie brzmienia, co w wielu przypadkach okazuje się najlepszą lokalizacją.”

Zanim przejdziemy do właściwego odsłuchu, polecam zapoznać się z moimi recenzjami Grimm MU1 i MU2, jeśli ktoś chciałby dowiedzieć się więcej o samej firmie i jej podejściu do źródeł cyfrowych – które, swoją drogą, należą do najlepszych, jakie kiedykolwiek recenzowałem. Sam kupiłem MU1 – słowo stało się ciałem – i to właśnie ten odtwarzacz służył mi przez większość okresu testowego jako serwer Roon i końcówka Roon Endpoint.

„Solodrumming” autorstwa Fritza Hausera to jednoosobowy popis perkusyjny i eksploracja przestrzeni akustycznej. Ten album nie tylko wciąga muzycznie, ale stanowi też prawdziwe wyzwanie dla każdego systemu audio, testując jego zdolność do odtwarzania nieskończonej liczby detali, dynamiki, barw i faktur – i to w sposób ekstremalny. Nagrany na żywo w przeszklonym dziedzińcu berlińskiego Martin-Gropius-Bau w 1985 roku, album gra z czasem i przestrzenią niczym teoria względności. LS1c zaprezentowały tu pełnię swoich możliwości – każdy stuk, każda powierzchnia, fale dźwięku, alikwoty i pogłos rozchodziły się po tej ogromnej przestrzeni (z siedmiosekundowym opóźnieniem), przekonująco i z nieskazitelną czystością – oddając zarówno mikro, jak i makrostrukturę nagrania oraz perfekcyjnie obrazując samą akustykę wnętrza.

Choć „Solodrumming” nie jest może emocjonalną podróżą w głąb duszy, to bez wątpienia pokaz mistrzowskiego operowania przestrzenią i czasem – i LS1c oddały ten popis z pełną mocą i precyzją.

Wielokrotnie wspominałem już o „Crooked Wing” zespołu These New Puritans, ale warto powrócić do tego albumu, choćby ze względu na bogactwo i różnorodność dźwięków. Utwór „Bells” to jeden z najpiękniejszych momentów płyty – z warstwową, przestrzenną strukturą i dzwonami dobiegającymi z różnych odległości. System LS1c/MU1 pokazał się tu z najlepszej strony, odwzorowując każde źródło dźwięku, jego lokalizację i skalę w przestrzeni, jakby rysował trójwymiarowy obraz, po którym można spacerować. Po prostu oszałamiające.

Debiutancki album Annahstasii „Tether”, wydany niedawno przez Drink Sum Wtr, to intymna, urzekająca opowieść oparta głównie na głosie artystki i akustycznym akompaniamencie. Jej głos jest umieszczony centralnie, z minimalnym instrumentarium w tle, a LS1c sprawiły, że brzmiał on tak obecnie i namacalnie, iż miałem wrażenie, że powinienem się elegancko ubrać na tę okazję. Delikatność, szczegółowość, każdy oddech – wszystko to było odtworzone z taką precyzją, że czułem niemal fizyczną obecność wokalistki. Słowo „transparentność” nie oddaje tego zjawiska – system znikał, pozostawiając jedynie muzykę i autentyczne doświadczenie spotkania z artystką.

A skoro mowa o zjawiskowości – sposób, w jaki LS1c radzą sobie z basem, wymagał ode mnie pewnej adaptacji. Na początku miałem wrażenie, że subwoofery SB1 oferują zbyt mało energii w najniższych rejestrach. Z czasem jednak zrozumiałem, że to, co początkowo wydawało się oszczędnością, było w rzeczywistości objawem perfekcyjnej kontroli i definicji. Przesłuchałem w tym celu szereg utworów z wyraźnym, ciężkim basem: od Lonely Guest i Devina Hoffa, przez African Head Charge, po Bacha – i ostatecznie dźwięk organów piszczałkowych w Saint-Sulpice w interpretacji Marcela Dupré wstrząsnął pokojem odsłuchowym z siłą i barwą dorównującą koncertowemu doświadczeniu.

Jeśli chodzi o porównania – właściwie ich nie ma. Nie istnieje nic, co przypominałoby LS1c, zwłaszcza w połączeniu z Grimm MU1. Oczywiście, można zapytać, czy za kwotę około 57 tysięcy dolarów (z MU1 w zestawie) da się zbudować system pasywny o podobnych możliwościach. Ale to raczej pytanie z kategorii tych chybionych – bo ktoś, kto interesuje się LS1c, interesuje się nimi właśnie ze względu na to, czym są i jak wyglądają. To jak pytać właściciela Forda F-150, czy rozważał Mazdę Miatę. Poza tym – słyszałem systemy, w których same kable kosztowały więcej niż cały zestaw Grimmów.

Po rozpakowaniu, montażu, konfiguracji i lekturze instrukcji, spędziłem z LS1c większość czasu po prostu słuchając muzyki – dla czystej radości i zachwytu. Jeśli zdecydujesz się na zestaw LS1c/MU1 (a serdecznie to polecam), wystarczą dwa głośniki i jedno małe czarne pudełko, by przekształcić pokój w intymny klub, salę koncertową albo katedrę. Zanurzyłem się w dobrze znanych mi głosach Nicka Cave’a, Toma Waitsa, S.G. Goodman, Bonny’ego „Prince’a” Billy’ego, FKA twigs, Aldous Harding, Julii Jacklin, Adrianne Lenker czy Bon Ivera – tylko po to, by doświadczyć ich na nowo, tak blisko i tak prawdziwie, jak nigdy wcześniej.

Grimm LS1c dołączają tym samym do MU1 i MU2 na mojej osobistej liście sprzętów hi-fi, które poruszyły mnie do głębi – dzięki zdolności do docierania do samego sedna muzyki, z klarownością i czystością przekazu, która zdaje się przeczyć skomplikowanej technologii stojącej za tym efektem. Moja rada dla potencjalnych właścicieli? Zapomnijcie, czym LS1c są i co potrafią – skupcie się na tym, co robią, gdy prosimy je, by zagrały muzykę. A to, co robią, to jedna z najbardziej przejrzystych i nieskazitelnych prezentacji muzyki, z jaką miałem przywilej obcować.