Recenzja referencyjnego przedwzmacniacza lampowego Audio Research Reference 6SE.
Źródło recenzji: Stereonet, 13 września 2022 r.
Oryginał można przeczytać tutaj.
Audio Research od dawna produkuje doskonale wykonane wzmacniacze hi-end o przemysłowym designie, a jego nowy dwukanałowy przedwzmacniacz Reference 6SE nie jest wyjątkiem. Zajmuje on środkowe miejsce w linii produktów firmy - powyżej LS28SE i poniżej przedwzmacniacza liniowego Reference 10.
Z BLISKA
Nowy wygląd linii przedwzmacniaczy Audio Research opiera się na wzornictwie znanym z modelu Reference, z subtelnym, nowym designem frontu, który jest jednocześnie stylowy i minimalistyczny. Jednostka ma obudowę z aluminium i całość waży 17 kg, przy wymiarach 480x198x419 mm (WxSxG). Po bokach frontu znajdują się dwa duże uchwyty, umożliwiające ostrożne przestawianie. Na przedniej części urządzenia umieszczono dwa duże pokrętła, sterowane mikroprocesorem, oraz kilka przycisków umożliwiających przełączanie między menu i trybami wejściowymi. Wyświetlacz próżniowy fluorescencyjny wyróżnia się klarownością i czytelnością, jest widoczny z daleka, ale może być przyciemniony przez właściciela za pomocą panelu przedniego.
Z tyłu urządzenia znajduje się pojedynczy stopień wzmacniania różnicowego, z buforem stopnia wyjściowego bez sprzężenia zwrotnego. Zainstalowano cztery zestawy wejść - po dwa zestawy zrównoważone (XLR) i niezrównoważone (RCA), dwie pary wyjść zbalansowanych i niezbalansowanych, oddzielne wyjście nagrywania oraz interfejs RS232 do integracji z systemem automatyzacji domowej. Ostatecznie wejściowe zasilanie jest zapewnione przez wtyczkę IEC19. Przedwzmacniacz nie zawiera wejścia gramofonowego ani przetwornika cyfrowo-analogowego (DAC). Według Audio Research większość właścicieli nie używa gramofonów lub stosuje osobne przedwzmacniacze gramofonowe.
Urządzenie pracuje w klasie A i korzysta z zasilacza regulowanego lampowo. Jest w pełni zbalansowane i wykorzystuje trzy podwójne triody 6H30 na kanał, które napędzają układy audio analogowe oraz pojedynczy 6H30 i 6550WE dla zasilania. Według firmy Audio Research w nowym modelu 6SE wprowadzono istotne modyfikacje w stosunku do poprzedniej generacji Reference 6 - zmieniono osiemnaście kondensatorów i dokonano czternastu zmian w przewodach. Firma Audio Research ściśle współpracuje z dwoma amerykańskimi firmami kondensatorowymi i wspólnie projektuje je, aż do momentu, w którym otrzymują zadowalające efekty. Ta dbałość o szczegóły jest stosowana we wszystkich produktach Audio Research.
A co z powszechnie panującym wśród audiofilów przekonaniem, że przewodzenie punkt do punktu w przedwzmacniaczach lampowych jest lepsze niż wykonanie płytki drukowanej? W przedwzmacniaczu Reference 6SE Audio Research ręcznie lutuje każdy element sygnałowy na każdej płytce, ponieważ twierdzi, że brzmi to lepiej. "Ci, którzy uważają, że przewodzenie punkt do punktu brzmi lepiej, nigdy nie słyszeli dobrze zaprojektowanej płytki drukowanej. Wszystkie płytki brzmią inaczej - nie można po prostu określić, czego się chce i oczekiwać lepszego brzmienia. Zajęło nam to około osiemnastu miesięcy, aby ocenić i wybrać odpowiednie materiały płytki, materiały ścieżek, grubość itp. A układ płytki jest niesamowicie ważny".
Co ciekawe, firma stara się umożliwić aktualizacje, aby zachować poprzednie generacje produktów na najnowszym poziomie. Można na przykład ulepszyć Reference 6 do specyfikacji Reference 6 SE. W tym celu jednostki są wysyłane z powrotem do firmy, gdzie są rozkładane na części pierwsze. Stare części są usuwane i zastępowane, a następnie urządzenie jest dokładnie badane na stanowisku testowym. Dopiero wtedy zostaje uruchomione i poddane krytycznym testom dźwiękowym w systemie referencyjnym. Jeśli zaktualizowane urządzenie przejdzie testy soniczne, jest pakowane i zwracane właścicielowi. Cena detaliczna za tę aktualizację wynosi 3 500 USD plus koszt przesyłki, a firma Audio Research dodaje rok dodatkowej gwarancji do zaktualizowanego urządzenia. Firma kontynuuje wsparcie dla większości urządzeń wytwarzanych od 1970 roku.
Urządzenia z lampami różnią się od urządzeń na tranzystorach tym, że posiadają ściśle określony okres eksploatacji. Lamy mogą być uznawane za zużywalne elementy w przedwzmacniaczu tego typu i będą wymagać okresowej wymiany. 6H30 powinny wytrzymać co najmniej 4000 godzin (ich żywotność jest określona na 10000 godzin, ale Audio Research uważa, że jest to nierealne w celu uzyskania optymalnej jakości dźwięku), a 6550 w zasilaniu powinny być wymieniane przed upływem 2000 godzin. W tym czasie wzmożonego światowego popytu na lampy, klienci powinni cieszyć się faktem, że firma była w stanie utrzymać duży zapas lamp zarówno do produkcji, jak i na części zamienne.
Dla wielu osób atrakcyjność przedwzmacniaczy lampowych wynika z możliwości dostosowania profilu dźwięku do ich preferencji poprzez wymianę lamp. Na pytanie o tak zwane "tube rolling", Dave Gordon z Audio Research odpowiedział: "Projektujemy nasze urządzenia z użyciem najlepszych lamp, które są dostępne na rynku i które, naszym zdaniem, dadzą najlepsze rezultaty w danym układzie - o ile są w obecnej produkcji. Nie ma zamiennika dla 6H30, więc wymiana lamp nie jest możliwa. KT88 jest elektromechanicznie wymienna z 6550, którą używamy do regulacji, ale instalacja KT88 w zasilaczu spowoduje pogorszenie wydajności 6SE."
Reference 6SE posiada funkcję umożliwiającą przepuszczenie sygnału przez preamp w trybie kina domowego (Processor Mode), którą można przypisać do dowolnego wejścia, aby zintegrować preamp z pomieszczeniem służącym do odtwarzania filmów i słuchania muzyki. Preamp umożliwia "hot swapping" podłączeń, co oznacza, że nie trzeba wyłączać urządzenia przy zmianie kabli interkonektów; jeśli urządzenie wykryje niskie napięcie zasilania, preamp wyświetli informację "Low Line" i automatycznie wyciszy system, aby go chronić.
W UŻYTKOWANIU
Reference 6SE posiada tryb automatycznego wyłączania, aby chronić trwałość lamp, dzięki czemu urządzenie można bezpiecznie pozostawić włączone przez cały czas. Jest to najszybszy sposób na rozgrzanie nowego urządzenia, który zastosowałem, aby uzyskać zalecane 200 godzin na lampach przed przystąpieniem do krytycznego odsłuchu. Podczas uruchamiania przedwzmacniacza rozpoczyna się sekwencja rozgrzewania, która trwa około czterdziestu pięciu sekund, podczas której na wyświetlaczu migają napisy 'MUTE'.
Podczas przygotowań do instalacji przedwzmacniacza zauważyłem, że impedancja wyjściowa zrównoważona wynosi od 669 ohmów (przy 1 kHz i 20 kHz) do 1 394 ohmów (20 Hz). Zauważyłem również, że jednostka zaleca używanie wzmacniacza mocy z co najmniej 20 ohmami impedancji wejściowej i maksymalną pojemnością 2 000 pF. To zmusiło mnie do zastanowienia się, ponieważ moje wzmacniacze mocy McIntosh MC1201 mają impedancję wejściową wynoszącą 10 ohmów. Po zgłoszeniu tego Audio Research, ich inżynierowie stwierdzili, że zalecana impedancja wejściowa dla wzmacniacza nadrzędnego powinna wynosić 10 ohmów, a nie 20 ohmów - "Musimy to poprawić w naszych opublikowanych specyfikacjach. W rzeczywistości, 6SE z łatwością napędzi oba twoje wzmacniacze jednocześnie (z efektywną impedancją netto wynoszącą 8,3 ohmów) bez problemu."
Mój system referencyjny opiera się na streamingu cyfrowej muzyki hi-res do przetwornika MSB Technology Premier, z parą monobloków McIntosh MC-1201 zasilającymi głośniki JBL K2 S9900.
ODSŁUCH
Reference 6SE to wysokiej klasy przedwzmacniacz, który potrafi wydobyć najdrobniejsze szczegóły z każdego nagrania. Ma piękne, naturalne brzmienie i tworzy rzeczywiste wrażenie przestrzeni i życia, czego często brakuje w projektach opartych na tranzystorach. Jak w przypadku najlepszych przedwzmacniaczy lampowych, brzmi on znakomicie na wokalach, z doskonałą, naturalną barwą i ogólną łatwością prezentacji. Nie popełnia jednak grzechów niektórych tego typu konstrukcji i zachowuje strukturę stereofonicznej sceny dźwiękowej w odpowiednich proporcjach z doskonałą separacją instrumentów.
Wyróżniającym atrybutem tego przedwzmacniacza jest czystość środka pasma. Lilac Wine Jeffa Buckleya pokazało namacalne poczucie emocji, przedwzmacniacz dostarczył żywe i precyzyjnie oddane wokale z czarującymi ścieżkami pogłosowymi. Tonalnie wszystko grało jak należy, a zmiany dynamiczne były przyjemnie uwypuklone. Usłyszałem również znaczący niski bas, wyciszony kick drum i szczotkowane talerze, oferujące utworowi płynność, której potrzebuje, aby stać się transcendentnym. Przy poważnych poziomach odsłuchu, było tak, jakby zespół był w pokoju ze mną.
Pomimo, że przedwzmacniacz ten prezentuje charakterystyczne ciepłe brzmienie lampy, nie jest ono przesadnie podbarwione ani nie wydaje się być puszyste i nieprzejrzyste. Zamiast tego, Reference 6SE jest wystarczająco otwarty by dostarczyć niesamowitego realizmu do nagrania. Piękna, pełna tremol gitara w utworze Guest List zespołu Eels, brzmiała jak przez prawdziwy gitarowy wzmacniacz lampowy w pokoju. Wokale były emocjonalne, czyste, ale absolutnie organiczne. Kiedy pojawiła się harmonijka, była wysoko w scenie dźwiękowej, dokładnie tam gdzie można było się jej spodziewać, a gitary były realistycznie odzworowane w tej dość prostej piosence.
Mimo że brzmi słodko i łagodnie, to nie jest spowolniony rytmicznie. Indie rock klasyki "Kingdom of Rain" zespołu The The nie rozczarował - z jasną i czystą akustyczną gitarą Johnny'ego Marra, z płynnym basem pobrzmiewającym pod nią. Delikatne riffy fortepianowe były bardzo przyjemne dla ucha, a każda nuta demonstrowała szybki atak, który elegancko ilustrował ostrożne i umiarkowane użycie kompresji podczas produkcji tego albumu. Uderzenia perkusji były precyzyjne i dobrze umieszczone w nagranej akustyce, a bardziej złożone sekcje muzyczne zostały przedstawione bez zamieszania czy bałaganu.
Reference 6SE jest również w stanie w sposób przekonywujący odtworzyć przestrzenną akustykę znakomitych nagrań. Dla przykładu, White Picket Fence w wykonaniu walijskiego producenta elektroniki Korelessa zabrzmiał w sposób absolutnie nieziemski. Poprzez ten przedwzmacniacz, próbki fortepianu i klawesynu współgrały z pociętymi eterycznymi próbkami wokalnymi, tworząc ekspansywny i emocjonalny krajobraz. Gęsty sampling był zapisany w przestrzeni stereo, sprawiając wrażenie wielu równoległych ścieżek pędzących jednocześnie jak wodospad, z których każda może rozerwać Cię na strzępy. Takie elektroniczne sztuczki naprawdę korzystały z uroczego ciepła lampy.
Można by pomyśleć, że mało znana wersja coveru tematu Are You Being Served? nie stanie się referencyjnym wyborem w recenzji, ale wersja wyprodukowana przez Coil jest prawdziwym testem obrazowania stereo i separacji. Jeden z ostatnich utworów, które zespół nagrał z Johnem Balance'em przed jego przedwczesną śmiercią w 2004 roku, byłem zachwycony słysząc go tak pięknie zaprezentowanego przez przedwzmacniacz Audio Research. Przetworzone dźwięki perkusji przesuwają się i uderzają w pole stereo z wojskową precyzją, zanim pojawią się syntetyczne smyczki i zaoferują poziom morowego wyrafinowania.
W wielu słabszych przedwzmacniaczach ta piosenka byłaby słyszalnym bałaganem, ale współistnienie mocno przetworzonej elektroniki, smyczków i marimby nie stanowiło dla Reference 6SE żadnego wyzwania w malowaniu pełnego obrazu stereo, który angażuje jednocześnie wiele części Twojego mózgu podczas słuchania. Anielski głos François Testory'ego pięknie splatał się z odtworzonym głosem Johna Balance'a i wzrastał ciągle, gdy piosenka zmierzała ku końcowi.
Wreszcie, Reference 6SE posiada wszystkie zalety i solidność, których można oczekiwać od przedwzmacniacza w tej cenie. Jego operowanie niskimi częstotliwościami jest wręcz znakomite, co pokazał utwór Don't Know How Andy'ego Stotta. Elektroniczny utwór z domieszką dubu, z ciężkim materiałem basowym, zabrzmiał z mocą i opanowaniem - bez poczucia, że ten przedwzmacniacz walczy z moimi wzmacniaczami mocy. Nawet przy głośnościach wstrząsających pomieszczeniem, otrzymałem ogromne połacie szybkiego i plastycznego basu; natarczywa praca bębna i gitary basowej wywierała presję na mój pokój odsłuchowy w sposób zwarty i dobrze zdefiniowany. Mocno przetworzony wokal Alison Skidmore stanowił ostry i jasny kontrapunkt dla tego miksu.
PODSUMOWANIE
Będąc bardzo drogim przedwzmacniaczem, nowy Reference 6SE firmy Audio Research wciąż reprezentuje dobry stosunek jakości do ceny, ponieważ jest jednym z najlepszych tego typu produktów jakie słyszałem. W porównaniu z jakąkolwiek konstrukcją tranzystorową, dostarcza on subtelnych zmian w ogólnej palecie dźwiękowej, zmieniając nieco sposób prezentacji na taki, który akcentuje inne instrumenty niż moja referencyjna konstrukcja tranzystorowa. Uwielbia instrumenty o szybkim ataku transjentów, nadając im niezwykle pozytywną charakterystykę.
Faktycznie, lampy wnoszą do nagranej muzyki coś, co absolutnie uzależnia. Instrumenty takie jak pianina i gitary akustyczne brzmią bardziej żywo i realistycznie, a gitary elektryczne lśnią i mienią się w magiczny sposób. Ten przedwzmacniacz zmusił mnie do przesłuchania mojej kolekcji muzycznej, szukając utworów, które naprawdę się wyróżnią - i przypomniał mi wiele ulubionych albumów sprzed lat. Byłem szczególnie zachwycony muzyką z mocnym udziałem fortepianu, klawesynu i gitary o minimalnie przetworzonym brzmieniu, a także nagraniami ze świetnym brzmieniem pomieszczenia. Spróbuj wybrać dowolne nagranie zrealizowane przez Steve'a Albini i na pewno się nie zawiedziesz...
Ogólnie rzecz biorąc, jeśli rozważacie zakup przedwzmacniacza lampowego, aby rozwinąć swój system audio lub wprowadzić do niego nieco inny rodzaj energii, to jest mało prawdopodobne, że będziecie rozczarowani tym urządzeniem.