HiFiPhilosophy.com

Piotr Ryka

Gioacchino Rossini skomponował swe najsławniejsze dzieło – operę „Cyrulik sewilski” – podobno w tydzień, choć on sam wspominał raczej o dwóch, a historycy mówią o trzech. Tak czy tak w mig skomponował, zwłaszcza jeżeli zważyć, że partytura liczy 600 stron zapisu nutowego. Jest w tej operze aria tytułowego bohatera Largo al factotum, którą na pewno znacie, choć może nie z nazwy. Wystarczy jednak gdy zacytuję:

Figaro qua, Figaro là,
Figaro su, Figaro giù.

byście ją rozpoznali. Sam Rossini nie cenił wszakże swojej twórczości, odnosząc wrażenie zaprzepaszczenie talentu, natomiast według mnie ta aria to jedno z największych dokonań w całych dziejach muzyki; podobnie jak jedenasta sonata Mozarta, dwudziesta trzecia Beethovena czy Ritt der Walküren Wagnera stanowi signum genialnego twórcy, coś nie do powtórzenia. Z tego względu nazwanie przez angielską Data Conversion Systems LTD (cóż za niemuzykalna nazwa!) jej odtwarzacza CD imieniem Rossiniego rodzi obawy, czy rzeczywiście właściwy człowiek znalazł się na właściwym miejscu upamiętnienia. Bo niby odtwarzacz faktycznie muzyczny, ale czy tej aż miary? No nic – jeszcze obaczym – jak rzekł pan Zagłoba przy całkiem innej okazji. Lecz zanim oceniać przyjdzie muzyczne talenty badanego, już teraz zauważę, że nazwa firmy produkującej upamiętniający genialnego Włocha odtwarzacz w ujęciu wszystkim znanym trzyliterowego skrótu brzmi zdecydowanie bardziej melodyjnie, a sama firma jest sławna i wielce poważana.

Dobrze pamiętam czas debiutu jej flagowego zestawu: Verdi SACD transport, Purcell D/D converter, Elgar Plus D/A converter – jakie mu towarzyszyły emocje, jak recenzenci się prześcigali w ochach i achach pod adresem, ile było wynurzeń o przełomie, nowej jakości i elektronice dwudziestego pierwszego wieku. (Choć był już rok 2002, więc każda musiała być taką). W wymiarze audiofilskich standardów rzec można, iż był to czas ustępowania dawnego króla, odtwarzacza Krell KPS-20, zastępowanego przez dzieło nowej marki z nowymi możliwościami, o których jedni pisali z bezkrytycznym entuzjazmem, a inni pośród entuzjastycznych wynurzeń zwracali nieśmiało uwagę na pewną przewagę technicznej perfekcji obrazowania nad muzyką w stanie dzikim – nieprzetworzonym, rozwichrzonym, pierwotnym. Nikt tego dzikością wprawdzie nie nazywał, bo wiadomo, muzyka do kultury teraz należy, choć tak naprawdę z dzikości się wzięła, jak zresztą i my wszyscy, więc jak nam wszystkim do dzikości jej bliziuteńko. Grał zatem ten dCS, jak zgodnie okrzyknięto, na nowym pułapie czystości dźwięku i tego dźwięku wydobywania z tła, wywołując audiofilskie skurcze i spazmy, zwłaszcza że drogi był jak walizka pieniędzy, normalnie nie do ugryzienia. Przeciętny audiofil lizał go więc przez szybę, a niezbyt liczni recenzenci chełpili się brakiem szyby, pokazując innym języki usmarowane dCS-em in persona sua. (In carne ed ossa, jakby powiedział Rossini.)

Lat od tamtych czasów przeleciało już kilkanaście; społeczeństwo się wzbogaciło i niejednego stać dziś choćby i na topową kwadrygę od dCS, ale sami będziemy skromniejsi i zapoznanie z marką napoczniemy od samotnego Rossiniego, nie wspieranego nawet przez dedykowany mu zewnętrzny zegar. Nie żebym tego zegara przyswajać nie pragnął, ale akurat się sprzedał i dystrybutor chwilowo nie dysponował. A mnie się czekać nie chciało; mając świeżo w pamięci brzmienie zrecenzowanego dopiero co Accuphase DP-750 oraz pod ręką goszczonego Ayona CD-35 HF Edition pragnąłem z tego skorzystać, urządzając pośrednio i bezpośrednio konfrontację z urządzeniami stanowiącymi nie tylko bezpośrednią konkurencję, ale na dodatek szczególnie mocną. Wobec czego nie samo słuchanie, ale też bitwa na dwóch frontach, jako uzupełnienie tej wcześniejszej, którą Accuphase z Ayonem w recenzji tego pierwszego stoczyli. I jeszcze wstępna uwaga techniczna: Dystrybutor okazał się być zdania (z którym musiałem się później zgodzić), że elektronika dCS szczególnie dobrze wypada, gdy nasycać ją prądem poprzez przewody zasilające Synergistic Research, tak więc jeden z takich też przybył. Bez wątpienia urządzenia angielskiej marki z kalifornijskimi kablami zyskują, a chociaż zasilający Harmonix X- DC350M2R także doskonale się spisał, oferując inne niebagatelne przewagi, to jednak z Synergistic Rossini bardziej się popisywał, dając spektakl mocniej się słuchaczowi poprzez niezwykłość narzucający, choć może niekoniecznie bliższy prawdziwej muzyce. Sprawę dyskusji pomiędzy kablami odłóżmy jednak na bok. Rossini grał w teście z kablem zasilającym Synergistic Research Level 3 High Current, ponieważ dobrze mu on służył.

I jeszcze, jako uzupełnienie wstępu, słóweczko o samym dCS. Firma przedstawia siebie jako grupę specjalistów szczytowego poziomu o specjalizacji elektronicznej i jednocześnie miłośników muzyki. Zespół badawczo-rozwojowy sięgający korzeniami sławnego uniwersytetu w Cambridge, na którym jego członkowie studiowali, by działać potem w branży militarnej i telekomunikacyjnej. Początkowo jako założona w 1987 przez Mikeʼa Story grupa niezależnych ekspertów, pracujących między innymi dla British Aerospace, Royal Navy i Ferrari, by od 1989 stopniowo skręcać w muzykę, poczynając od przeznaczonego do sesji nagraniowych konwertera analogowo-cyfrowego dCS 900. Nieco potem, w 1993, powstał pierwszy konwerter odwrotny, cyfrowo-analogowy dCS 950, a więc coś już bardziej na użytek masowy, przekształcony dwa lata później w dCS 952 DAC ze zdolnością konwersji do 24-bit/96kHz – pierwszy taki na świecie. Od tego momentu sprawy zaczęły nabierać tempa i już rok później (1996) zjawił się sławny dCS Elgar 24/96 Ring DAC, a firma przeniosła do Great Chesterford manufacturing site, z głównie programistycznej i konsultanckiej zmieniając w produkcyjną. Szesnaście lat później, w 2012, zjawiło się to, co dzisiaj stanowi szczyt dokonań – czteroczęściowy zestaw dCS Vivaldi System – w 2015 uzupełniony przez coś bardziej przystępnego, naszego tytułowego dCS Rossini.

Budowa i możliwości

Prawdziwy Rossini też był masywny i też błyszczał.
Przystępność w wydaniu dCS ma sobie właściwy charakter, oznaczając zejście z pułapu czterystu tysięcy do stu, konkretnie do stu czterech. Tyle ten Rossini kosztuje, a bardziej ogólnie się wyrażając: tyle wynosi dziś cena za możliwość chwalenia się posiadaniem nowego odtwarzacza od dCS. Taniej ongiś bywało, poprzedni z tańszych, dCS Puccini, kosztował połowę tego, ale taniość w dzisiejszych czasach nie jest cnotą szczególnie pielęgnowaną po stronie dóbr użytkowych, tak więc cena poszybowała. W zamian Rossini jest większy i więcej może. Bryłę posiadł potężną, ważąc nieskromne 17,4 kg, i ma wbudowany przedwzmacniacz, sygnalizowany gałką potencjometru na froncie i również na pilocie, co jest rzadkością. Który to potencjometr w obu wypadkach chodzi równiutko i gładziuteńko, a przede wszystkim nie oznacza jakościowej redukcji. Ktoś powie: – Też mi sukces! Jednakże sukces jest, jako że większość odtwarzaczy wyposażonych w regulatory głośności ma takie redukujące przy okazji też jakość, czyli praktycznie poza sytuacjami awaryjnymi nie do użycia. (Co w instrukcjach obsługi co uczciwsi producenci sami bez ogródek przyznają.) Tymczasem Rossini ma potencjometr godny rasowego przedwzmacniacza i ma też więcej od starszych konstrukcji wejść cyfrowych, konkretnie 2 x AES/EBU, 3 x SPDIF i 2 x USB 2.0, jak również uzupełniające je sieciowe gniazda IEC oraz RS232. Ma także znacznie bogatsze oprogramowanie i dużo większego tego pilota z potencjometrem, za który płacimy ekstra. (Wielcy państwo, a kutwy.) Sieciowe gniazda w bogatym wyborze sygnalizują kolejną ważną sprawę, iż mamy do czynienia nie tylko z czytnikiem płyt zintegrowanym z przetwornikiem i przedwzmacniaczem, ale także z sieciowym streamerem.

Rossini nie ma wbudowanego dysku, toteż w bank nagrań się nie zamieni, ale może obsłużyć wszelkiego rodzaju dyski zewnętrzne, albo brać pliki wprost z Internetu, i na tę okoliczność gotowy jest do obsługi serwisów TIDAL, Spotify czy Deezer, a także do współpracy z bezprzewodowym Apple Airplay.

W każdym przypadku, zarówno dla płyt jak plików, oferuje przy tym do wyboru dwa upsamplingi: studyjny DXD 24-bit/384kHz, bądź ustawiony jako opcja fabryczna DSD128. Wybór pomiędzy nimi to kwestia kilku kroków dojścia do węzła decyzji, a potem już jednym kliknięciem przemieniamy DXD/DSD, wybierając tryb bardziej pasujący. Aby wybór był ostateczny, musimy wcześniej zdecydować, z którymi filtrami same DXD i DSD najbardziej nam odpowiadają. Dla płyt CD jest tych filtrów po sześć, a dla plików po cztery. Wybieranie będzie tym razem jeszcze prostsze, ograniczone do pojedynczych kliknięć na pilocie lub obudowie.

Siedem przycisków i pokrętło umożliwiają wszelkie regulacje.

Filtry pozsuwają się w konwejerze, ikonka na wyświetlaczu pokazuje kolejno: F1, F2, F3…, a wraz z tym wyczuwalnie zmienia się brzmienie, podobnie jak przy zmianach upsamplingu. Jak chodzi o nie, to DXD jest bardziej wytrawny, a DSD bardziej likierowy, natomiast filtry to dodatkowo wzmacniają bądź łagodzą, więc można sobie wybrać styl i go osłabiać bądź wzmacniać. Filtry opatrzone zostały przez producenta uczenie brzmiącą uwagą o działaniu „poza częstotliwością Nyquista”, co w praktyce sprowadza się do w różny sposób przycinania wyższych częstotliwości. Staje się wraz z tym wyraziściej lub spójniej, bardziej ostro albo łagodniej, i całościowo bardziej swojsko bądź obco. Dla płyt wybierałem filtr F4, jako najbardziej „lampowy”, a dla plików F1, który wydał mi się dość naturalny choć nieco pogłosowy, albo znowu F4, który oficjalnie w odniesieniu do DSD jest tylko awaryjny (tnie górę z wszystkich najmocniej), ale ubytków słuchu nie mam, za to wszelkie nieprawidłowości na górze pasma wyjątkowo mnie drażnią. Nikomu jednak własnych wyborów (ani też żadnych innych) nie będę rekomendował, i to zarówno w odniesieniu do filtrów, jak też samego upsamplingu. Problem wyboru zrelatywizowany jest bowiem do okablowania, zwłaszcza do kabli zasilających, które działają analogicznie jak filtry, decyzja więc może być optymalna wyłącznie dla konkretnych.

Na tym jednakże kwestie wyborów się nie kończą. Musimy jeszcze wybrać poziom wyjścia sygnału (2 albo 6V), włączyć lub nie bufor poprzedzający upsampler (który aktywowany opóźnia dźwięk względem obrazu o jakieś dwie sekundy, ale bardzo wyraźnie poprawia brzmienie), a także przemienić lub nie kanały stereofoniczne i zostawić albo odwrócić fazę. Ostatnie dwie możliwości nie są bynajmniej wydziwianiem. Płyt i plików z odwróconą stereofonią nie brak, co może irytować choćby odwróconą klawiaturą fortepianu, a nagrania o nieprawidłowej fazie także się czasem zdarzają.

Mamy tym samym do czynienia z urządzeniem wielofunkcyjnym o wielu możliwościach, pozwalającym także na regulację balansu, zmianę jasności wyświetlacza lub jego wygaszenie (i to samo odnośnie podświetlanego logo dCS), przywracanie ustawień fabrycznych, przyłączanie zewnętrznego zegara, pobieranie aktualizacji ze strony producenta, wyświetlanie listy aktualnych ustawień, fiksowanie lub nie dokonanych wyborów (by przypadkowo nie zostały zmienione), a nawet generowanie różowego szumu na potrzeby wygrzewania systemu.

Działają bez zarzutu.

Wszystko to, włącznie z obsługą płyt, możemy osiągnąć bez pilota, używając wyłącznie siedmiu przycisków funkcyjnych z obudowy, tak więc płacony osobno pilot nie jest wcale konieczny; i w sumie nie ma co drzeć łacha o jego brak, bo dCS Rossini podejmie bezprzewodową, zastępującą go i poszerzającą współpracę ze smartfonem albo tabletem – stosowna aplikacja czeka gotowa na pobranie. Sprawną obsługę zasadniczo ułatwi dołączony do instrukcji czytelny schemat drzewa decyzji, a także przejrzysty obraz z małego ale skutecznego w praktyce wyświetlacza OLED.

Zaglądając do wnętrza trafiamy na dwa starannie obudowane transformatory sekcji cyfrowej i analogowej oraz cztery główne kondensatory o dużych pojemnościach. Reszta jak w komputerze, tyle że nie pojedyncza a dwie jedna nad drugą płyty główne i na tej spodniej niewidoczne programowalne procesory, prawdopodobnie od Asahi Kasei, czyli nie żadne gotowe kości. Pośrodku, dokładnie między transformatorami, transport płyt, jak zawsze u dCS szufladowy, ale tym razem inny od poprzednich; nie bowiem czytający zapis SACD „TEAC by Esoteric” VRDS Neo, do którego miłośnicy firmy zdążyli zapewne przywyknąć, tylko produkt austriackiego Stream Unlimited o plastikowej tacce i metalowych prowadnicach z odczytem wyłącznie CD. (Ten sam co w testowanym onegdaj Gryphonie Scorpio.)

Wychodząc na obudowę trafiamy w klimat estetycznej mieszanki. Z jednej strony dużo krzywizn i wypukłości oraz dużych powierzchni, z naczelnym motywem ozdobnego frezu ułożonego fantazyjnie w kaskadę, z drugiej sama bryła i wyświetlacz z ostrymi krawędziami, dzisiaj coraz rzadszymi. Synteza zatem, ale udana, rzecz znakomicie się prezentuje. Łuki i falujący frez przydają wdzięku, a całość jest masywna i substancjalnie ekskluzywna. Czarno bądź srebrno anodyzowane aluminium jest wybornej jakości z półmatową, tonującą fakturą, a umieszczony po lewej wyświetlacz wprawdzie niewielki, ale dobrze czytelny i nie męczący oczu. Przeciwwagą dla niego po prawej potencjometr, a położone między nim a ulokowaną centralnie szufladą przyciski są małe i niezbyt wystające, ale się bez zarzutu sprawują Także wyświetlacz jest super.

Przyciski są niewielkie, za to pilot z identycznymi ogromniasty, kanciasty i też aluminiowy. Także sprawujący się bez zarzutu, tyle że przez wielkość niezbyt poręczny. Przyjdzie za niego zapłacić bez mała trzy tysiące, ale jesteśmy w sferze luksusu, gdzie każda rzecz kosztuje.

Odsłuch

Z tyłu zaś po nowemu – obfitość cyfrowych wejść.

Na początku powiem rzecz ważną, przynajmniej moim zdaniem. Otóż Rossini to czuła aparatura, bardzo wrażliwa na każdą zmianę. Wraz z tym wrażliwa na pewną cechę, na którą zwracałem uwagę zarówno w recenzji interkonektu KBL Sound Himalaya PRO, jak i kabla zasilającego Acrolink MEXCEL 7N-PC9700. Chodzi o otwieranie bądź domykanie dźwięków. Okablowanie, nawet z najwyższych półek, może przejawiać każdą z tych cech, nie zależą więc od jakości. Jedne kable najwyższej klasy należą do dźwięki domykających, inne czynią je otwartymi. Można to prosto zilustrować przywołując widok substancji wpuszczanych do wody. Oleiste stworzą domknięte kółka, podczas gdy mleko się w cudzysłowie rozwieje. Analogicznie dźwięki – od jednych kabli nuty fortepianowe będą jak oleiste krople, od innych będą się rozwiewały. I powiem bez ogródek: dCS Rossini z obecnymi w systemie kablami domykającymi mi się nie podobał. O tyle to nic dziwnego, że ogólnie wolę rozwiewające, są jednak urządzenia i całe tory, które z domykającymi grają pociągająco. Rossini do nich nie należy, w takich układach mnie męczył. Tworzyła się nieprzyjemna mieszanka chcenia i niemożności. Dźwięk nie miał swobody bycia i jednocześnie tak dobrego wypełnienia, by mogło ją zastąpić. Domykał się, ale nie dość ładnie, nie dosyć substancjalnie. Czuć było, że to nie jego pole popisu, że chce czegoś innego. A przy tym okablowania życzy sobie naprawdę ekstra, nawet średnie nie starcza. Co nie znaczy, że musi być zaraz po kilkadziesiąt tysięcy za kabel. Wzmiankowany Harmonix, Sulek czy Acoustic Zen Gargantua się znakomicie jako uzupełnienie Synergistic Research sprawdziły. Nie sprawdziły natomiast żadne kable „domykające” ani z niższych przedziałów, nawet takie chwalone. Rossini jest wybredny i na chytrą taniość się nie nabiera. Trzeba być na to gotowym, by nie było rozczarowania, albowiem – co trzeba mocno wybić – grać potrafi naprawdę różnie w zależności od towarzystwa, przy czym nawet jeden nie taki kabel (choćby i bardzo drogi) położy całą sprawę. Tyle tytułem ostrzeżenia, a teraz do komputera.

W roli przetwornika/streamera

Tak duża i tak droga bestia jeszcze przy moim komputerze nie stała, ale to w sumie bardzo miłe mieć obok takiego towarzysza. Raz, że świetnie się prezentuje; dwa, że usłużny niesłychanie. Płytę można odtworzyć bez angażowania katastrofalnego komputerowego napędu, jednym kliknięciem przełączając sygnał źródłowy na nią, a wszystkie pliki skądkolwiek, także MQS od TIDAL-a, wyrafinowaną technologią obsłuży. I teraz, co ta technologia? Nie pomylili się ci, którzy kładli w opisach szczególny nacisk na detaliczność, porządek i precyzję, z tym że właściwsze będzie chyba słowo „przenikliwość”. Swój przekaz dCS Rossini opiera na dwóch filarach, a przenikliwość jest jednym z nich. Względem innych, choćby i drogich przetworników, potrafi wejść w muzykę głębiej i – rzecz znamienna – robi to bez wysiłku. Nie ciśnie na szczegóły, tylko jak gdyby nigdy nic je daje, tyle że daje więcej. Nie wybija i nie podkreśla – same się bez żadnej towarzyszącej podniety zjawiają. Nie można tego jednak nazwać samą szczegółowością – to ewidentnie coś więcej. Z naturalną swobodą nie tylko oferował więcej szczegółów, ale przenikał także w dalsze plany i tam, gdzie inni dawali już za wygraną, przekaz zmieniając w jednolitą masę, on penetrował głębiej. Więc, jak to mawiają audiofile, w nowym świetle nagrania, widzenie rzeczy nowych. A przy tym, raz jeszcze to podkreślę, bez żadnego wysiłku, ot tak. Naturalnie, jakby rzecz była wszystkim dana, i w ogóle o co chodzi? Chodzi jednakże o to, że innym dana nie jest, i to robi różnicę. Z Rossinim więcej widać i równocześnie w jego przekazie panuje większy porządek – to jego główne zalety. Dla jednych będą większe, dla innych mniej znaczące; muzyczny świat się wraz z tymi różnicami nie przeistoczy, niemniej trudno mieć inne zdanie, niż że daje to satysfakcję. I oprócz satysfakcji coś jeszcze – daje spokój. To podświadome, ale kiedy się potem do słabszej aparatury wraca, pojawia się bałagan, dźwięki wpadają na siebie jak pijane, słuchacz popada w irytację. Dłuższy czas trzeba przywykać i to nic przyjemnego.

Napęd ten sam co u Gryphona Scorpio, jako efekt kłopotów z napędami.

Satysfakcja byłaby mimo to względna, gdyby nie drugi filar. Ten także jest całościowy, lecz bardziej wieloskładnikowy. Składa się na kooperatyw dokładający zasadnicze wartości do muzycznego obrazu. Bo z jednej strony ta przenikliwość i nieprzeciętna precyzja w ramach całościowego porządku, że wszystko czyste, staranne i z głębokim widzeniem. Ale to w odniesieniu do głównego szkicu, do obrazowania zarysów figur. Natomiast z jakiego ciała te figury i w jaki wpuszczone kontredans na bazie jakiej przestrzeni, to zagadnienia odrębne. Zwłaszcza, że to te a nie tamte własności są zależne od wspomnianych komplikacji z kablami, czyli są bardziej chwiejne.

Rossini zawsze będzie przenikliwy, ale nie zawsze dobrze zestrojony. Tak się dzieje dlatego, że nie gra bardzo masywnie. Gra szybko, dynamicznie, nadzwyczaj spójnie i przestrzennie, natomiast nie stawia na wypełnienie. Ma je, nie będzie chudo, ale to trzeba umieć wydobyć. Sięgnąć właśnie po kable otwierające, żeby wspomóc zalety, a nie pozamykać dźwięki, utrudniając powstanie czegoś bardziej całościowego. Rossini chce być rzeką a nie stawem, czerpie radość z przepływu. To nie akwarium ze złotymi rybkami, tylko natura potoku. Kiedy zaszumi, kiedy ruszy, wówczas będzie przepięknie, a kiedy go powstrzymywać, nie udowodni klasy. Chyba nigdy nie miałem tak silnego wrażenia podczas wymiany kabli, że raz jest źle, a raz dobrze. To urządzenie nie toleruje wędzideł, musi pogalopować. Albo, inaczej się wyrażając: to nie odtwarzacz pod muzyczny relaks – taki masywny, przede wszystkim z melodyką, kapiący od złocistości i z gęstym światłocieniem. Rossini chce być jak najbliżej natury – chce być szumiący, przestrzenny, spójny, wartki.

W należytych warunkach to mu świetnie wychodzi, bo wszystkie te cechy ma świetne. Muzyka jako forma się w nim scala, ale na bazie dynamiki i rozbudowanej przestrzenności wewnętrznej i zewnętrznej. Soprany nawet przy filtrze F4 strzelają niczym race, jednocześnie mając przestrzeń własną i holograficzną zewnętrzną. Stale wracam do tego, lecz tylko wówczas mogą być pierwszorzędne, przy czym nie posiadanie takich sopranów to najczęstsza przyczyna wadliwości w ogóle, rozpostartej na skali od nieakceptowalności po brak high-endowego sznytu. Ten sznyt Rossini ma, soprany ma popisowe. Także kolejną własność, obecną w każdym dobrym sprzęcie – wyważenie bas-sopran.