High Fidelity 03/2013 (Nr 107)

Wojciech Pacuła

Dan D’Agostino to człowiek-ikona, człowiek-legenda, założyciel i wieloletni właściciel firmy Krell Industries. Przede wszystkim jednak to człowiek pełen pasji. Sprzedając w 2009 roku udziały w Krellu inwestorom skupionym w firmie KP Partners nie wiedział, że to dla niego pocałunek na „do widzenia”; zaraz potem z firmy odszedł. Zresztą – nie odszedł sam, bo ze swoją żoną Rondi, z którą w roku 1970 ją zakładał oraz z najstarszym synem Brenem, szefem projektów technicznych (patrz: Jerry Del Colliano, What Happened At Krell and Why The D'agostino Family Is Out, „Home Theater Review.com”, 7 grudnia 2009; czytaj TUTAJ). Szczegóły dotyczące finansów nie są znane, wiadomo jednak, że przejęcie firmy nie było przyjemne – rodzina D’Agostino została dosłownie z dnia na dzień wyprowadzona z firmy, którą stworzyli i 29 lat kierowali, z eskortą aż do drzwi wejściowych.

Jak pisał Jerry Del Colliano w artykule What Would Dan D'Agostino Do? (czytaj TUTAJ), wszyscy zastanawiali się, co rodzina D’Agostino będzie robić. Choć pozostali w zarządzie firmy nie mieli na nią żadnego wpływu. Dowiedzieliśmy się tego już w styczniu 2010 roku, podczas wystawy CES w Las Vegas, kiedy to zaprezentowany został wzmacniacz Momentum wykonany w ramach nowego projektu Dan D’Agostino Master Audio Systems. Podobnie jak rozstający się trzy lata wcześniej, w 2007 roku, ze swoją firmą Franco Serblin tak i Dan postanowił uwiecznić swoje nazwisko w nazwie nowej firmy. Przypadek sprawił, że zarówno pierwszy wzmacniacz Dana noszący jego nazwisko, jak i pierwsze kolumny dostępne pod nazwiskiem Franco Serblin trafiły do sklepów w tym samym, 2010 roku.

Zaprezentowany rok później niż monobloki Momentum stereofoniczny wzmacniacz mocy Momentum Stereo wygląda niemal identycznie, poza wskaźnikiem mocy wyjściowej, gdzie są dwie, a nie jedna wskazówka. To najbardziej wyróżniający się element projektu plastycznego urządzenia. Wyglądając jak wzięty wprost z filmu steampunkowego, jest tak naprawdę hołdem złożonym jednemu z najważniejszych zegarmistrzów, Abrahamowi Louisowi Breguetowi, który w 1775 roku założył w Paryżu firmę noszącą jego nazwisko. Breguet zaprojektował wskazówkę godzinową o niezwykle charakterystycznym kształcie, który D’Agostino użył w swoim projekcie.

Wzmacniacz jest zaskakująco mały, ale bardzo ciężki – to 40,8 kg żywej wagi skupionej na bardzo małej powierzchni, w niebywale solidnej, aluminiowo-miedzianej obudowie, wykonanej z frezowanych płaskowników. Nie znajdziemy tu klasycznych aluminiowych radiatorów, a grube miedziane płyty z nawierconymi otworami. Te mają kształt podwójnego lejka – przy wylocie mają średnicę 19 mm, a pośrodku 12 mm. Przewodność cieplna miedzi jest o 91% wyższa niż aluminium, dlatego nie są potrzebne klasyczne pióra pomagające w wytraceniu ciepła.

Choć założyciel Krella sławę zdobył konstrukcjami pracującymi w klasie A, nowy projekt jest znacznie bardziej ekologiczny – to dla niego niezwykle ważny trop. Jak podaje producent, bez sygnału wejściowego wzmacniacz pobiera zaledwie 1 W (choć pomiary magazynu „Hi-Fi News & Record Review” mówią o 99 W) i w całym zakresie mocy pracuje w klasie AB. Do jego budowy wykorzystano ultra-szybkie tranzystory – 12 par na kanał. Jak mówi szef firmy, budowa modelu stereofonicznego jest identyczna, jak monobloków (jednego), poza mniejszą liczbą tranzystorów wyjściowych.

Odsłuch

Pojawienie się na ziemi niezwykłego człowieka, jego narodziny, zwiastować miały nadprzyrodzone znaki, cuda, wydarzenia. Mogła to być kometa, gwiazda czy inne zjawisko astronomiczne, zachowanie się zwierząt, sny, proroctwa i wielkie wydarzenia historyczne. Im większe wydarzenie – tym, w domyśle, ważniejsza osoba z nimi związana. Przybyciu do mojego domu stereofonicznego wzmacniacza mocy Dana D’Agostino nic nie towarzyszyło, może jedynie wysiłek wciągania potężnej, świetnie pomyślanej (alleluja!) walizy ze wzmacniaczem na trzecie piętro. Dzień, jak co dzień, kolejne urządzenie do testu – tak, ciekawe, nawet bardzo, ale przecież innymi się nie zajmuję. Fantastyczne produkty to dla mnie norma.

Pierwszym zaskoczeniem, zaraz po wypakowaniu, były kompaktowe wymiary Momentum Stereo. Jego waga jest słuszna, jednak wymiary – już nie. Postawiony obok Soulution 710 wyglądał jak napakowany, szybki „fighter” czający się koło zawodnika sumo. Choć wcześniej o tym czytałem, nie spodziewałem się też aż tak wysokiej jakości wykonania, tak dobrze dobranych składników, połączenia tego, co w audio jest „macho” z nieprzesadzonymi rozmiarami. Z kolei dźwięk mnie jakoś szczególnie nie zaskoczył; spodziewałem się właśnie tego – topowego przekazu na poziomie Soulution 710, Accuphase A-200, nawiązującego do fantastycznego Devialeta D-Premium AIR, jak również do wzmacniaczy lampowych. Nowością było jednak dla mnie to, że zapragnąłem to urządzenie mieć w swoim systemie – może nie ZAMIAST zaufanego Szwajcara, a OBOK niego.

Na papierze wzmacniacz Dana D’Agostino oferuje mnóstwo mocy. W materiałach firmowych znajdziemy informację, że chodzi o 200 W przy 8 Ω oraz 400 W przy 4 Ω (800 W przy 2 Ω), co sugerowałoby bardzo dużą wydajność prądową, idealne źródło prądowe (w tym zakresie). Pomierzona przez magazyn „Hi-Fi News & Record Review” (August 2012) moc RMS jest nieco inna, to: 240/390 W (8/4 Ω). Realna moc przy 8 Ω jest więc wyższa, jednak spadek do 4 nie daje jej podwojenia. Jakby jednak nie było – to potężne urządzenie, dwukrotnie mocniejsze od Soulution 710. Ta siła przejawia się jednak w niepowtarzalny sposób, w kombinacji z nieprawdopodobną barwą. Postawione obok siebie wzmacniacze zachowują się w znacznej mierze odmiennie – ‘710’ gra, jak urządzenie sceniczne, nagrania mają rozmach i szerokie pasmo przenoszenia, jak realizacje w dużych kościołach. ‘Stereo’ gra z kolei w skupiony sposób, celebrując każdy dźwięk, jak to ma miejsce w niewielkich klubach, w intymnym spotkaniu ze słuchaczami w małych salach koncertowych. Jak wtedy, kiedy siedzimy kilka metrów od fortepianu, wokalisty, gitary.

Danowy wzmacniacz pokazuje świat w pięknych barwach. Zarówno ciepłe (chodzi o temperaturę barw) nagrania Wesa Montgomery’ego z Echoes of Indiana Avenue, wersja K2HD Time Out Brubecka, nagrana z bardzo blisko ustawionymi mikrofonami płyta Stone & Ashes Artura Lisieckiego, którą mam w wyjątkowej wersji – na płycie CD-R będącą kopią taśmy-matki, jednym słowem: wszystkie nagrania brzmiały w nasycony, pełny, dojrzały sposób.

Jak już kilkakrotnie podkreślałem słowo ‘ciepły’ może odnosić się zarówno do podbarwienia, jak i do braku zniekształceń oraz naturalnego sposobu prezentacji. Z tym pierwszym mamy do czynienia w tańszych urządzeniach, gdzie nie da się uzyskać takich osiągów, jak w wysokim high-endzie. Wystarczy wówczas podkreślić nieco niższy środek, dodać określone zniekształcenia (parzyste harmoniczne), obciąć nieco górę, ew. wycofać atak dźwięku i otrzymujemy niezwykle plastyczny, naprawdę satysfakcjonujący przekaz. W każdym momencie wiemy jednak, że to sztuczka, że nie mamy do czynienia z wysoką rozdzielczością, o selektywności nie wspomniawszy.

Drugi przypadek na pierwszy rzut oka przynosi podobne efekty – dźwięk jest ciepły. Tyle tylko, że jesteśmy zupełnie gdzie indziej, niemalże galaktykę dalej. Kiedy z sygnału eliminujemy zniekształcenia i robimy to z głową, a nie po prostu aplikując ujemne sprzężenie zwrotne, dźwięk staje się coraz bardziej naturalny, a przez to wydaje się nam – na zasadzie reakcji – że jest ciepły. Tak naprawdę nic ciepłego w nim nie ma, jednak punkt odniesienia, czyli przeważająca część urządzeń audio, jest znacznie chłodniejsza, bardziej „szkieletowata” i to ona nadaje „ton”, jest punktem wyjścia.

Tak rozumiane ciepło jest sednem tego, co Momentum Stereo oferuje. Jego brzmienie jest niesamowicie przyjazne, bez gubienia rozdzielczości. Tak, zarówno Soulution 710, Accuphase A-200 i Ancient Audio Silver Grant Mono mają jeszcze bardziej rozdzielczy, jeszcze bardziej selektywny dźwięk. Z nich wszystkich najlepszy pod tym względem jest, żadna niespodzianka, wyposażony w lampy 300B Takatsuki wzmacniacz Jarka Waszczyszyna. Jego moc jest jednak znikoma, przez co współpracuje z ograniczoną gamą kolumn, w raczej małych pomieszczeniach i bez szans na właściwe oddanie potęgi orkiestry symfonicznej. Soulution i Accuphase z kolei pokazują bardziej trójwymiarowe bryły, dokładniej różnicują faktury, skoki dynamiki,różnice w odległościach między wykonawcami.

Ale co z tego, skoro to właśnie amerykański wzmacniacz jest z nich wszystkich (poza lampowym Ancient Audio, ale ze wszystkimi zastrzeżeniami) najbardziej satysfakcjonujący, najbliżej tego, co można by określić, jako „idealna równowaga”, equilibrium. Nie jest to jednak nirwana w znaczeniu „rozpłynięcia się jaźni” i zatracenia podmiotowego „ja”. Muzyka pozwala wprawdzie „odlecieć”, nie potrzebujemy żadnych środków, żeby się to udało, wystarczy dobrze odtworzona muzyka. Z Momentum Stereo będzie to jednak odlot kontrolowany. To będzie aktywne słuchanie, odsłuch „uczestniczący”. Nie chodzi o wysłuchiwanie smaczków, nowych rzeczy, współbrzmień, naprawdę nie o to chodzi. Lepsze są w tym wszystkie przywołane wcześniej urządzenia. Tutaj muzyka jest jednak przeżywana na nieco innej płaszczyźnie – w bardziej emocjonalny sposób, trochę mniej intelektualny. Nasze emocje będą wchodziły w reakcję z emocjami zawartymi w nagraniach, wzmacniacz to umożliwia. Będą z nas wydobywane.