Wzmacniacz zintegrowany Moonriver 404 Reference

Jason Victor Serinus, Stereophile, luty 2021. Oryginał tekstu znajduje się tutaj.

Szczęście i radość. Chodzi tylko o szczęście i radość.

Czujesz je w chwilach, kiedy krytyczny umysł wyłącza się, zmysły wyostrzają i pojawia się jedność między Tobą a przeżywanym doświadczeniem. Kiedy pojawia się szczęście, czas staje, poczucie odosobnienia znika a zostaje jedynie głębokie, cudowne przeżycie.

Wielu z nas żyje dla takich chwil. Chwil transcendentnego rozumienia zawiłości ludzkiej natury. Muzyka daje możliwość przeżywania takiej radości dłużej niż przez kilka chwil. Może się czasem pojawiać w trakcie całego koncertu lub słuchanego w domu nagrania. Nagle ginie dystans między Tobą a artystą. Giną kwestie akustyki czy jakości nagrania lub brzmienia systemu. Zostaje jedynie poczucie przeżywania prawdziwej bliskości z absolutem.

Ja przeżyłem coś takiego, kiedy mój serdeczny przyjaciel Bela przyjechał do mnie, do Oakland, z siostrą Emilią i jej mężem, Lou. Nigdy nie zapomnę tego ranka. Słuchaliśmy płyty Renaud Capucona z koncertem skrzypcowym Brahmsa [Erato 2653]. Nie wiem, co zaszło wtedy między komponentami mojego systemu - składającego się z odtwarzacza dCS Puccini i zegara Scarlatti oraz monobloków PAss XA200.5 i kolumn Wilson Audio Sasha - ale słuchaliśmy w zachwycie przez całe 40 minut. Nikt nie mógł wykrztusić ani jednego słowa. Kiedy muzyka skończyła się, słychać było zbiorowe westchnięcie, po którym zaczęliśmy się ściskać…

W obliczu takich przeżyć i emocji, krytyczny umysł może zmienić podejście do rzeczywistości. Słuchają Capucona, priorytetem było się piękno tonu a nie emocje. Ale podczas tych chwil czystego szczęścia zapominamy przecież o mruczeniu czy nuceniu Keitha Jarreta lub Glena Goulda. Kogo obchodzi Toscanini śpiewający swoim muzykom? Liczą się przecież emocje, które im wskazuje. Zapominamy, że Diana Krall czasem zdaje się wykuwać swoją muzykę za pomocą głośnego oddychania [John Atkinson zażąda za to mojej głowy]. Albo o tym, że Janis Joplin wyśpiewując swój ból niszczy własne struny głosowe. Albo o głosie Callas stojącej nad krawędzią. To właśnie pokłady ich artyzmu oraz ich osobiste niedoskonałości przenoszą nas w inny świat.

Rozmyślania na temat takich przeżyć prowadzą mnie wprost do bohatera dzisiejszego testu: wzmacniacza zintegrowanego Moonriver 404 Reference. Jest to konstrukcja klasy AB o relatywnie niskiej mocy wyjściowej [50W na kanał dla 8Ω i 70W na kanał dla 4Ω]. Ten zaprojektowany i wyprodukowany w Szwecji wzmacniacz to najtańsza integra, którą kiedykolwiek gościłem w swoim systemie. Jego moc nominalna jest również najniższa spośród wszystkich wzmacniaczy testowanych w moim systemie. Moonriver 404 to konstrukcja modułowa produkowana w wersji podstawowej i nowej wersji Reference opartej o lepsze komponenty. Na liście dostępnych opcji znajduje się przedwzmacniacz gramofonowy [do wyboru MM oraz MM/MC] a także DAC USB z chipem AKM. Oprócz asynchronicznego wejścia USB i terminali głośnikowych, wszystkie pozostałe gniazda to RCA.

Jak Capucon, Jarret, Gould, Krall czy Callas -  oraz każdy inny artysta i komponent, jaki przyjdzie do głowy - Moonriver 404 ma swoje ograniczenia. Choć założyciel firmy Moonriver i konstruktor wzmacniacza, George Polychronidis, zachęcał mnie do porównania opcjonalnego przetwornika USB z moim referencyjnym zestawem dCS Rossini DAC/Clock oraz przetwornikiem HoloAudio May Level 3. Prosił też bym sprawdził jakość sekcji przedwzmacniacza łącząc wyjścia pre bezpośrednio z monoblokami d’Agostino Progression. Kiedy słuchałem tych konfiguracji, powracała mi do głowy jedna myśl: niezależnie od odtwarzanego utworu, brzmienie Moonriver 404 Reference dawało mi czystą przyjemność.

Trzeba jeszcze tyle na świecie zobaczyć

Firmę Moonriver Audio, George Polychronidis założył w roku 2015. Moonriver 404 miał premierę w maju 2019 - podczas targów High End w Monachium. Przez kolejne 18 miesięcy, firma zdążyła stworzyć sieć dystrybucji obejmującą 17 państw.

Jak wielu konstruktorów sprzętu audio, Polichronidis zaczął zajmować się tworzeniem układów elektronicznych już jako nastolatek. Dziewięć lat temu, kiedy już zaczął pracować nad projektem   przyszłego wzmacniacza Moonriver,  przeniósł się z Grecji do Szwecji i zaczął pracę w serwisie hi-fi. Zdobyte tam doświadczenie, w połączeniu z edukacją obejmującą fotografię, projektowanie przemysłowe i tworzenie interfejsów użytkownika, przyczyniło się do skonstruowania wzmacniacza Moonriver 404.

Polychronidis zaprojektował wszystkie układy Moonriver 404 za wyjątkiem rdzenia opcjonalnego przetwornika USB DAC opartego pierwotnie na chipie AKM. Niestety, niedawny pożar w japońskiej fabryce AKM postawił pod znakiem zapytania przyszłość tego doskonałego przetwornika. Zapasy powinny wystarczyć na rok, ale Polychronidis bierze pod uwagę stworzenie nowego od podstaw nowego przetwornika - tym razem wykorzystującego kość ESS Sabre. Jeżeli do tego dojdzie, nowy opcjonalny DAC Moonriver będzie obsługiwał formaty PCM, DSD i prawdopodobnie MQA.

Obydwie wersje wzmacniacza Moonriver 404 są montowane ręcznie w Szwecji. Przy okazji kontroli jakości, każdy egzemplarz przechodzi następnie dwudniowe wygrzewanie. Rekomendowane jest dodatkowe 50 godzin wygrzewania po zainstalowaniu w docelowym systemie użytkownika.

Podczas internetowego czatu, Polychronidis opowiedział mi o szczegółach budowy 404: „Stopień wyjściowy wzmacniacza nie jest dyskretny i nie jest zbudowany z dwóch tranzystorów bipolarnych. To układ zintegrowany oparty o chip LM3886 zaprojektowany przez National Semiconductors a produkowany obecnie przez Texas Instruments. Korzystali z niego również Jeff Rowland i Simaudio Moon. Jego moc to jedynie 50W na kanał dla 8Ω i 70W na kanał dla 4Ω.  Szczerze mówiąc, jest nawet mniejsza niż 50W bez mierzalnych zniekształceń. Najważniejsza jest jednak nie ilość watów, ale brzmienie i sposób napędzania kolumn.”

Polychronidis nie zgadza się więc z powszechnie obowiązującym przekonaniem, że to moc wyjściowa jest najważniejszym czynnikiem określającym możliwość kontroli kolumn przez wzmacniacz. Rodzi to kolejne pytania. Jako pierwsza przyszła mi do głowy testowana niedawno Yamaha A-S3200, która osiąga nominalnie 100W dla 8Ω i 150W dla 4Ω. Czy jej ograniczenia w reprodukcji basu po podłączeniu do moich referencyjnych kolumn Wilson Audio Alexia 2 wynikały z niedostatku mocy, czy z innych czynników?

Polychronidis mówi dalej: „Wokół kwestii mocy narosło sporo nieporozumień. Mierzy się ją w laboratorium za pomocą jednej niezmienne częstotliwości - jedna sinusoida bez zmian poziomu w czasie. A przecież najważniejsza jest zdolność dostarczania mocy natychmiast a nie ciągle. Pomiar stałej częstotliwości nie mówi nic o zdolnościach przekazania przez wzmacniacz zmian dynamicznych odtwarzanej muzyki, sposobu w jaki poradzi sobie ze złożoną strukturą dźwięku pełnego transjentów. Zmierzona moc to wielkość, która nie ma znaczenia w realu. Każdy zna przecież kilkusetwatowe wzmacniacze, które nie potrafią napędzić trudnych kolumn. Każdego wzmacniacza trzeba więc posłuchać osobiście.”

Polychronidis zdaje sobie sprawę z faktu, że niska skuteczność współczesnych kolumn odstrasza wiele osób od inwestowania we wzmacniacz słabszy niż 100W dla 8Ω. „Niektóre wzmacniacze zintegrowane nie kontrolują kolumn z powodu źle zaprojektowanej sekcji przedwzmacniacza, słabego zasilacza lub wręcz złego umiejscowienia zasilacza” mówi dalej. „ Zasilacz powinien być jak najbliżej stopnia wyjściowego, aby można było natychmiast wysłać duży prąd do kolumn. Pracowałem w serwisie nad setkami wzmacniaczy i wieloma kolumnami. Rozumiem więc, co będzie działać a co nie będzie. Pozwólcie sobie przypomnieć, jak NAD 3020 w roku 1978 zmienił na zawsze percepcję hi-fi. Przeprowadziłem z nim wiele testów.”

Według konstruktora, zasilacze części przedwzmacniacza i wzmacniacza mocy to kluczowe elementy urządzenia. Choć wersja podstawowa i wersja referencyjna 404 mają taką samą moc nominalną, zasilacze wersji Reference mają pojemność dwa razy większą od zasilaczy wersji podstawowej. Poprawia to odwzorowanie najniższych częstotliwości oraz bogatych faktur dźwiękowych i znacząco wpływa na dynamikę. Wersja Reference to również głębsza i lepiej narysowana scena dźwiękowa. Testowany wzmacniacz wyposażony jest również w terminale głośnikowe WBT nextgen™  a wewnątrz obudowy zastosowano sporo materiałów tłumiących wibracje. Lepsze są również stopki pod urządzeniem.

Polychronidis uważa, że najważniejszymi kwestiami podczas projektowania wzmacniacza są strojenie i timing a nie cena komponentów czy stopień komplikacji układu. „Kiedy projektujesz coś, co ma być w miarę dostępne, musisz wybrać między lepszym brzmieniem a lepszymi parametrami. To albo to. Chyba że nie ograniczają Cię żadne koszty. Wtedy nie musisz wybierać. Moonriver 404 nie jest może wzmacniaczem o najniższych szumach na rynku, ale brzmi lepiej niż te o doskonałych specyfikacjach. Został bowiem zaprojektowany pod kątem optymalnego brzmienia.”

Według Polychronidisa, sekretem jego Integry jest sekcja przedwzmacniacza. „Sekretem reprodukcji muzyki jest timing. Przedwzmacniacz jest tu rozrusznikiem, który daje wzmacniaczowi mocy tempo i timing. To przedwzmacniacz decyduje, kiedy nuta zaczyna się i kończy, jak głośno zabrzmi i jak będzie wybrzmiewać. To przedwzmacniacz decyduje o dynamice w skali makro i mikro. Dobry przedwzmacniacz może znacząco poprawić możliwości końcówki mocy, może wręcz podnieść je na wyższy poziom. Moim zdaniem to najważniejsza część systemu po kolumnach.”

„Wzmacniacze klasy A pokazują detale mikrodynamiczne niemożliwe do nakreślenia przez typową klasę AB. Ale potrafi to również dobry przedwzmacniacz. Nasz preamp to dyskretny układ z dwoma tranzystorami bipolarnymi. Nie jest oparty o układy scalone, ponieważ brak im przejrzystości i ożywienia w brzmieniu. Gdybym jednak potrafił osiągnąć takie samo brzmienie za pomocą scalaków, sięgnąłbym po nie.”

Doświadczenie zawodowe Polychronidisa wpływa na jego wybory. Na przednim panelu 404 jest włącznik aktywujący układ miękkiego startu. Zrezygnowano więc z włącznika na tylnej ściance i funkcji czuwania. „Funkcja standby wymaga ciągłej aktywności układu wewnątrz obudowy. Wcześniej czy później ulegnie on awarii” dodaje. „Zwykły włącznik z układem miękkiego startu zwiększa trwałość urządzenia. Wiem, że wiele osób tego nie lubi, ale chciałem zbudować coś, co wytrzyma wiele dekad a może nawet starczy na całe życie.”

Aby dodatkowo wydłużyć czas życia 404 Reference, jest to konstrukcja łatwa w serwisowaniu. Odkręcany dolny panel obudowy daje dostęp dodatkowo do drugiej strony płyty głównej. „Kiedy masz dostęp do obu stron płyty głównej układu zmontowanego metodą przewlekaną a nie powierzchniową, ułatwia do znacznie jego serwisowanie” mówi. „Używany przeze mnie chip ma bardzo krótką ścieżkę sygnałową i nie wywołuje przesłuchów między kanałami, nie ma też interferencji między tranzystorami bipolarnymi zwykle stosowanych we wzmacniaczach mocy. Zawiera on również podstawowy układ ochronny zapobiegający wystąpieniu awarii w razie przegrzania, skoków napięcia i zwarcia. Tworzy on przejrzystość osiąganą jedynie przez wzmacniacze single-ended.”

Na koniec naszego czatu, Polychronidis dodaje: „Każdy ma własne preferencje i gusta. Jeżeli ktoś mówi, że jego wzmacniacz jest najlepszy, rozśmiesza mnie do łez. Lubię różnorodność naszego rynku, na którym są produkty dla każdego smaku i dla każdego portfela. Niektórzy wolą wzmacniacze SE mocy 8W z lampami 300B. Inni kupują tranzystorowe końcówki mocy 1000W, które służą dokładnie do tego samego. Powinniśmy się tego trzymać.”